جرثقیل دستی (جرثقیل سقفی دستی) که به ان جرثقیل زنجیری نیز گفته می شود یکی از ابزار های لیفتینگ بار می باشد که بدون نیاز به نیروی محرکه برق مورد استفاده قرار گرفته و قابلیت لیفتینگ بار در وزن های مختلف حتی تا 25 تن را دارا است. جرثقیل دستی اغلب از نوع زنجیری مورد استفاده قرار می گیرد و متشل از یک بلوک جرثقیل، دو عدد قلاب و دو عدد زنجیر می باشد. جرثقیل دستی اغلب بصورت 2 کاره یعنی همراه با یک قلاب سقفی و تنها برای لیفتینگ عمودی بار مورد استفاده قرار می گیرد. البته قابلیت تبدیل و بکارگیری جرثقیل دستی بر روی ریل های سقفی بصورت 4 کاره نیز وجود دارد که با بکارگیری ترولی های دستی یا زنجیری میسر می شود.
بر روی جرثقیل دستی از دو عدد زنجیر یکی زنجیر آهنی در گرید پایین در سایز 6 میلیمتر بصورت گالوانیزه و دیگری زنجیر فولادی G80 بار که سایز آن به ظرفیت وزنی جرثقیل دستی بستگی دارد استفاده می شود. حرکت زنجیر دستی توسط اپراتور با اندازه حرکت بالا سبب جابجایی زنجیر بار به میزان کم می شود. جرثقیل دستی با برند های متنوعی در بازار یافت می شود که برند ویتال VITAL ژاپن شناخته شده ترین آنها می باشد.
جرثقیل دستی زنجیری یک تن طرح ویتال دو کاره
جرثقیل دستی زنجیری 2 تن دو کاره
جرثقیل دستی زنجیری 5 تن ویتال دو کارهوظیفه جرثقیل های سقفی اهم از جرثقیل دستی متمرکز نمودن انرژی می باشد. در واقع در عملکرد جرثقیل دستی نیروی وارده بر زنجیر دستی توسط اپراتور تا 30 برابر متمرکز شده و یا به بیان ساده تر به ازای هر 30 دانه زنجیر دستی که توسط اپراتور جابجا می شود زنجیر G80 فولادی متصل به بار تنها یک دانه جابجا می شود. به منظور درک بهتر مکانیزم عملکرد جرثقیل دستی می بایست به بررسی اجزای داخلی بلوک این ابزار لیفتینگ بپردازیم.
زنجیر دستی در ورودی جرثقیل دستی بر روی یک قطعه به نام کاگ قرار می گیرند که دارای 7 خانه برای قرار گیری 7 دانه زنجیر در دوران می باشد. این کاگ بصورت متصل به یک صفحه اصطکاکی بوده که گردن زنجیر گردش کاگ و گردش کاگ گردش صفحه اصطکاکی را باعث می شود. گردن صفحه اصطکاکی در داخل بلوک جرثقیل دستی سبب گردش شافت مرکزی جرثقیل شده که این شافت در پشت جرثقیل دستی به یک دنده کوچگ که بصورت 5 دنده تولید شده است می شود. دنده کوچ در پشت جرثقیل دستی بصورت کوپل شده با دو دنده متقارن که هر یک 18 چرخدنده دارند قرار گرفته است. این دو دنده متقاون بصورت متصل به یک دنده دیگر که بصورت 4 دنده تولید شده است قرار داشته که سبب ایجاد نسبت تبدیل قدرت 18:4 می شود. دنده کوچ در نهایت به یک دنده با 19 دنده متصل شده که کوپلیتگ و اتصال تمامی این دنده ها در داخل بلوک جرثقیل دستی تبدیل قدرت و تمرکز آن تا 30 برابر را سبب می شوند.
جرثقیل های دستی به سبب کاربری بالا در لیفتینگ قطعات در کارگاه ها و تعمیر گاه ها با برند های بسیار مختلفی تولید می شوند. انتخاب و خرید برند جرثقیل دستی تا اندازه زیادی به حجم کاری شما و بودجه مورد نظر برای خرید این ماشین لیفتینگ بار بستگی دارد. در زیر به معرفی شناخته شده ترین برند های تولید کننده جرثقیل دستی در دنیا می پردازیم.
علاوه بر برند های یاد شده جرثقیل دستی با برند های متنوع اروپایین، چینی و ژاپنی نیز تولید و به بازار عرضه می شوند. اغلب نمونه های جرثقیل دستی که در بازار ایران یافت می شوند نمونه های طرح بر گرفته از استاندارد های ظاهری در تولید جرثقیل دستی ویتال ژاپن هستند که در محدوده وزنی 1 الی 25 تن به بازار عرضه شده اند.
